Kaygı, stresle, tehlikeyle veya zorlukla karşılaştığımızda hepimizin hissettiği normal bir duygusal tepkidir. Ancak kaygının aşırı, kalıcı veya mantıksız olması yaşam kalitemizi ve sağlığımızı etkileyebilir. Bu dönemde kaygı bozuklukları yaşayabiliriz.
Anksiyete bozukluğu birçok farklı türde ve tezahürde ortaya çıkan bir akıl hastalığıdır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki istatistiklere göre, insanların %28’i yaşamları boyunca bir tür kaygı bozukluğu yaşayacaktır, bu da neredeyse her üç kişiden birinin kaygı bozukluğu yaşayacağı anlamına gelir. Peki anksiyete bozukluklarının türleri nelerdir? Belirtileri nelerdir? Hadi bir bakalım.
1. Yaygın Anksiyete Bozukluğu
Bu, aile, iş, para vb. gibi günlük yaşamdaki çeşitli şeylerle ilgili aşırı endişe ve gerginlikle karakterize edilen anksiyete bozukluğunun en yaygın şeklidir. Hastalar sıklıkla endişelerini kontrol edemezler ve durumun ciddiyetini doğru değerlendiremezler.
Yaygın anksiyete bozukluğunun başlıca belirtileri şunlardır:
- Sürekli endişeli veya korkmuş hissetmek
- Nefes darlığı veya hırıltı
- Uyuma güçlüğü veya uykusuzluk
- Konsantrasyon zorluğu veya hafıza kaybı
- Mide rahatsızlığı veya hazımsızlık
Yaygın kaygı bozukluğu, insanların yönünü şaşırmasına ve rahatlayamamasına neden olur.
2. Sosyal Kaygı Bozukluğu
Bu, sosyal fobi olarak da adlandırılan başka bir yaygın kaygı bozukluğudur. Sosyal durumlara veya kamuya açık performanslara ilişkin aşırı korku ve sinirlilik ile başkaları tarafından yargılanma, alay edilme veya reddedilme endişesi ile karakterizedir. Şiddetli sosyal anksiyete bozukluğu panik ataklara yol açabilir.
Sosyal anksiyete bozukluğunun başlıca belirtileri şunlardır:
- Hızlı kalp atışı veya çarpıntı
- Mide bulantısı ya da kusma
- Terleme veya titreme
Sosyal anksiyete bozukluğu, kişilerin özsaygısının düşük ve izole hissetmesine neden olur.
3. Obsesif kompulsif bozukluk
Bu, tekrarlayan takıntılı düşünce veya davranışlarla karakterize edilen özel bir anksiyete bozukluğu türüdür. Takıntılı düşünceler, başkaları tarafından zarar göreceğiniz, kirleneceğiniz veya rahatsız edileceğiniz endişesi gibi anlamsız, mantıksız veya rahatsız edici düşünceleri ifade eder. Kompulsif davranış, takıntılı düşüncelerin neden olduğu kaygıyı gidermek için yapılan tekrarlayan, kalıplaşmış ya da yararsız bazı eylemleri ifade eder; tekrar tekrar kontrol etmek, temizlik yapmak ya da organize etmek gibi.
Obsesif kompulsif bozukluğun başlıca belirtileri şunlardır:
- Takıntılı düşüncelerden kaçamama veya kontrol edememe
- Kaygıyı hafifletmek için kompulsif davranışlarda bulunmak
- Kompülsif davranışlar çok zaman ve enerji alır
- Kompulsif davranış sorunları çözmez veya memnuniyet getirmez
Obsesif kompulsif bozukluk kişinin kendisini sıkıntılı ve çaresiz hissetmesine neden olur.
4. Travma sonrası stres bozukluğu
Doğal afetler, ciddi kazalar, şiddetli saldırılar, savaş, sevilen birinin ölümü gibi aşırı korkutucu veya tehlikeli olayların yaşanması veya bunlara tanık olunması sonucu ortaya çıkan bir kaygı bozukluğudur. Bu olaylar derin psikolojik travmalara neden olabilir ve sonrasında hastalarda çeşitli anormal reaksiyonlara yol açabilir.
Travma sonrası stres bozukluğunun başlıca belirtileri şunlardır:
- Kabuslar, geçmişe dönüşler veya duygusal tetikleyiciler gibi travmatik olayların tekrar tekrar hatırlanması veya yeniden yaşanması.
- Travmatik olaylarla ilgili kişilerden, yerlerden, nesnelerden veya durumlardan kaçınma veya tiksinme; örneğin hakkında konuşmak, düşünmek veya temasa geçmek konusunda isteksizlik.
- Uyuma güçlüğü, konsantre olma, ruh hali değişimleri veya sinirlilik gibi dış koşullara karşı aşırı duyarlı veya tetikte olmak.
Travma sonrası stres bozukluğu, insanların kendilerini perişan ve çaresiz hissetmelerine neden olur.
Yukarıdaki dört türe ek olarak, yükseklik korkusu, uçma korkusu, böcek korkusu vb. gibi mantıksız korku ve belirli nesnelerden veya durumlardan kaçınmayı ifade eden bazı spesifik fobiler de vardır. Bu fobiler yaşamı tehdit edici olmasa da günlük yaşamı ve çalışmayı ciddi şekilde etkileyebilir.
Bu kaygı bozukluklarının ortaya çıkmasının genetik, kişilik, psikolojik, sosyal ve diğer faktörlerle ilişkili olabilen belirli nedenleri vardır. Farklı anksiyete bozuklukları türleri de şiddet ve süre açısından farklılık gösterir. Bazı şiddetli anksiyete bozuklukları, sinir sistemindeki anormal aktiviteyi kontrol altına almak ve dolayısıyla anksiyeteyi azaltmak için ilaç tedavisi gerektirir.
Kaygınız mı var?
Bir anksiyete bozukluğunuz olup olmadığını merak ediyorsanız, Amerika Anksiyete ve Depresyon Derneği’nin normal anksiyete ile klinik anksiyete (anksiyete bozukluğu) arasında ayrım yapmanıza yardımcı olabilecek bir tablosu vardır (aşağıdaki tabloya bakınız).
| Günlük Kaygı | Anksiyete Bozukluğu |
|---|---|
| Hayatta karşılaşabileceğiniz faturaları ödeyememek, iş bulamamak, ayrılmak vb. gibi bazı zorluklar veya aksaklıklardan endişe edin. | Bazı asılsız veya mantıksız şeyler hakkında sürekli endişe duymak, yaşam kalitesini ve sağlığı ciddi şekilde etkiler. |
| Sosyal durumlarda veya toplum içinde rahatsız veya utanmış hissetmek. | Başkaları tarafından eleştirilme, alay edilme veya dışlanma korkusu nedeniyle sosyal veya kamusal durumlardan aşırı korkma veya kaçınma. |
| Önemli bir test, sunum, performans ya da diğer stresli olaydan önce gergin hissetmek ya da terlemek. | Görünürde bir sebep yokken panik atak geçirmek, aşırı derecede korkmak veya üzülmek ve bunun tekrar olacağından endişe etmek. |
| Tehlikeli nesnelerden veya durumlardan korkmak. | Hiç tehlike oluşturmayan veya çok az tehlike oluşturan bazı nesne veya durumlardan mantıksız korku duymak ve onlarla temastan kaçınmaya çalışmak. |
| Travmatik bir olay yaşadıktan sonra, kendinizi kaygılı, üzgün hissettiğiniz veya uykusuzluk çektiğiniz bir dönem olacaktır. | Bazı travmatik olaylar yaşadıktan sonra, travmatik olayları uzun süre tekrar tekrar hatırlayacak veya yeniden yaşayacaklar, travmayla ilgili kişi, yer, nesne veya durumlardan kaçınacak veya tiksinecekler ve dış çevreye karşı aşırı duyarlı veya tetikte olacaklar. . |
Yukarıdaki tabloda listelenen anksiyete bozukluğu özelliklerine sahip olduğunuzu düşünüyorsanız profesyonel yardım almak isteyebilirsiniz. Kaygı bozuklukları tedavi edilebilir. Sorunlarınızı zamanında tanımlayıp onlarla yüzleştiğiniz, uygun tedavileri ve destek kaynaklarını bulduğunuz sürece kaygı bozukluklarından kurtulabilir, mutluluğu ve güveni yeniden kazanabilirsiniz.
Elbette herkesin ilaca ihtiyacı yoktur. Bazı insanlar psikolojik danışmanlık, rahatlama eğitimi, davranış terapisi vb. yoluyla ruh hallerini ve davranışlarını iyileştirebilir. Ayrıca aşağıdakiler gibi bazı öz yönetim yöntemleriyle kaygınızı azaltabilirsiniz:
- Egzersiz yapmaya devam edin Egzersiz, vücuttaki gerginliği ve stresi ortadan kaldırabilir ve aynı zamanda fiziksel uygunluğu ve bağışıklığı da güçlendirebilir.
- İyi uyku alışkanlıklarını sürdürün. Uyku, fiziksel ve zihinsel sağlığın temelidir. Uyku eksikliği kaygı ve depresyonu şiddetlendirebilir.
- Hobiler geliştirmek ve sizi mutlu ve tatmin eden şeyler yapmak, dikkatinizi dağıtabilir ve öz değer duygunuzu geliştirebilir.
- Kişilerarası iyi ilişkiler kurun, aileniz, arkadaşlarınız, meslektaşlarınız vb. ile daha fazla iletişim kurun, onların anlayış ve desteğini arayın ve onlara yardım ve bakım sağlayın.
- Olumlu düşünmeyi ve hayattaki zorluklarla ve zorluklarla olumlu ve iyimser bir tavırla yüzleşmeyi öğrenin. Gelecek hakkında çok fazla endişelenmeyin veya geçmişten pişmanlık duymayın, şimdiyi yaşayın ve her günün kıymetini bilin.
Kaygı, tıpkı beynimiz gibi, inanılmaz derecede esnek olan, kontrol edilebilen ve değiştirilebilen bir duygudur. Öğrenme ve uygulama yoluyla, kaygıya kapılmak yerine, kaygıyı aktif olarak kontrol etmek yerine, stres ve zorluklarla baş etmede kendimizi daha etkili hale getirebiliriz.
**Ne kadar endişeli olduğunuzu bilmek ister misiniz? **
Kaygı düzeyinizi test etmek istiyorsanız, ücretsiz bir ruh sağlığı testine katılmak için buraya tıklayabilirsiniz: Kendini Değerlendirme Ruh Hali Ölçeği/Depresyon-Anksiyete-Stres Ölçeği (DASS-21) Çevrimiçi Değerlendirme. Bu, kaygı düzeyinizi ve türünü anlamanıza yardımcı olabilecek, aynı zamanda profesyonel yardım almanız için referans görevi görebilecek basit ve bilimsel bir ölçektir.
Bu makaleye bağlantı: https://m.psyctest.cn/article/jM5X6ldL/
Orijinal makalenin yeniden basılması durumunda lütfen bu bağlantıda yazarını ve kaynağını belirtiniz.
