Bạn đã bao giờ gặp phải tình huống khó xử như vậy: đối mặt với một vấn đề phức tạp, bạn không biết bắt đầu từ đâu, hoặc suy nghĩ của bạn luôn bị ảnh hưởng bởi những thành kiến và thói quen của bản thân và bạn không thể tìm ra giải pháp tốt nhất? Nếu bạn gặp những rắc rối như vậy thì có thể bạn cần học hỏi trí tuệ phổ quát của Charlie Munger.
Charlie Munger là nhà đầu tư, doanh nhân và nhà tư tưởng nổi tiếng người Mỹ. Ông là đối tác của Warren Buffett và phó chủ tịch Berkshire Hathaway. Ông nổi tiếng thế giới vì sự uyên bác và những hiểu biết sâu sắc, được mệnh danh là “bách khoa toàn thư sống”. Trí tuệ phổ quát của ông đề cập đến phương pháp tư duy sử dụng các khái niệm và nguyên tắc cơ bản từ các ngành khác nhau để phân tích và giải quyết vấn đề. Nó còn được gọi là ‘mô hình tư duy đa dạng’ hay ‘mô hình tư duy liên ngành’.
Munger tin rằng kiến thức của con người được cấu thành từ nhiều bộ môn khác nhau, mỗi bộ môn có những phạm trù và phương pháp riêng, nhưng những bộ môn này không tách biệt mà có mối liên hệ với nhau và ảnh hưởng lẫn nhau. Nếu chỉ giới hạn trong góc nhìn của một bộ môn, chúng ta sẽ bỏ qua sự đóng góp của bộ môn khác, khiến tư duy của chúng ta trở nên hẹp hòi, phiến diện. Vì vậy, chúng ta cần phải rút ra những kiến thức quan trọng và hữu ích nhất từ nhiều môn học để hình thành nên một khuôn khổ phức hợp các mô hình tư duy, để có thể hiểu và giải quyết vấn đề một cách toàn diện và sâu sắc hơn.
Vậy những kiểu suy nghĩ thường được sử dụng của Munger là gì? Dưới đây chúng tôi sẽ giới thiệu một số kiểu tư duy mà ông thường đề cập và cách sử dụng chúng để cải thiện khả năng nhận thức và khả năng sáng tạo của bạn.
##Suy nghĩ ngược
Tư duy ngược hay còn gọi là tư duy ngược, đề cập đến cách suy nghĩ về những điều hoặc quan điểm chung mà dường như đã trở thành một kết luận được định trước. Dám “nghĩ ngược lại”, hãy để tư duy của mình phát triển theo hướng ngược lại, tiến hành tìm hiểu sâu từ phía đối diện của vấn đề, thiết lập ý tưởng mới và tạo ra những hình ảnh mới.
Lợi ích của tư duy ngược là nó có thể giúp chúng ta phá vỡ quán tính của suy nghĩ, thoát ra khỏi khuôn khổ tư duy cố hữu, khám phá những quan điểm và khả năng mới, đồng thời tìm ra giải pháp tốt hơn. Suy nghĩ ngược cũng có thể giúp chúng ta tránh một số hiểu lầm về suy nghĩ phổ biến, chẳng hạn như thiên vị về sự sẵn có, ác cảm mất mát, chi phí chìm, v.v., khiến suy nghĩ của chúng ta hợp lý và khách quan hơn.
Có rất nhiều ví dụ về tư duy ngược, chẳng hạn như:
- Một tù nhân nhận được tin nhắn của vợ, nói rằng ở nhà không có ai dọn đất và sức khỏe của anh ta không được tốt. Người tù trả lời rằng anh ta không được đào đất vì có một khẩu súng chôn dưới đất. Nửa tháng sau, vợ tôi nhận được tin nhắn nói rằng cảnh sát đã lục soát mặt đất ba bốn lần nhưng không tìm thấy khẩu súng. Anh trốn ở đâu? Người tù trả lời rằng ban đầu anh ta không có súng, nhưng bây giờ anh ta có thể làm ruộng. Câu chuyện này sử dụng tư duy ngược lại và sử dụng thông tin sai lệch để đạt được mục tiêu thực sự.
- Một người gửi tiền vào ban đêm, máy ATM bị trục trặc và 10.000 nhân dân tệ bị nuốt. Anh ta lập tức liên hệ với ngân hàng và được yêu cầu đợi đến rạng sáng. Một ông già bên cạnh đáp: Ông đã ngủ với vợ người khác tám năm rồi mà còn dám tự tử ở đây sao? Chàng trai ngẫm nghĩ và nhận ra rằng điều đó đúng, anh mỉm cười và bước xuống. Câu chuyện này sử dụng tư duy ngược lại, dùng mất mát lớn hơn để giảm bớt mất mát nhỏ, khiến con người cảm thấy mình không quá đau khổ.
- Điện thoại của một người bạn bị trộm gần ga tàu. Anh ta liền nhờ bạn mình gửi tin nhắn vào điện thoại của mình: “Anh ơi, tàu sắp chạy rồi. Em không đợi được nên anh lên tàu trước! Nợ anh 20.000 nhân dân tệ, tôi để trong tủ đựng đồ số A19 ở quầy làm thủ tục của nhà ga, mật khẩu là 1685.” Nửa giờ sau, kẻ lấy trộm điện thoại di động bị bắt sống trước tủ đựng đồ số A19 trong phòng làm thủ tục của nhà ga. Câu chuyện này sử dụng tư duy ngược và dùng mồi nhử để thu hút tên trộm, từ đó lấy lại được chiếc điện thoại di động.
Nguyên tắc đầu tiên
Nguyên tắc đầu tiên là một thuật ngữ triết học dùng để chỉ một trong những mệnh đề cơ bản nhất hiện diện trong mọi hệ thống, không thể bị vi phạm hoặc xóa bỏ. Tư duy nguyên tắc đầu tiên là lối tư duy “truy nguyên nguồn cội”. Mọi việc đều phải tìm ra vấn đề căn bản, cũng có thể gọi là tư duy bản chất.
Lợi ích của tư duy theo nguyên tắc đầu tiên là nó có thể giúp chúng ta thoát khỏi những cách diễn đạt và lẽ thường hiện có, hiểu và tạo ra mọi thứ từ mức cơ bản nhất, từ đó có tính đổi mới và đột phá hơn. Tư duy theo nguyên tắc đầu tiên còn có thể giúp chúng ta tránh được một số hiểu lầm về tư duy thông thường như tâm lý bầy đàn, hiệu ứng quyền lực, tư duy quán tính, v.v., giúp tư duy của chúng ta trở nên độc lập và tự tin hơn.
Có rất nhiều ví dụ về tư duy nguyên tắc đầu tiên, chẳng hạn như:
- Elon Musk, người sáng lập Tesla, là nhân vật tiêu biểu cho tư duy nguyên tắc đầu tiên. Ông đã thể hiện tư duy nguyên tắc đầu tiên của mình trong các lĩnh vực chế tạo ô tô điện, thám hiểm không gian và tàu cao tốc. Ông từng nói: ‘Tôi nghĩ tư duy nguyên tắc đầu tiên là một cách suy nghĩ rất quan trọng. Nó bắt đầu từ những sự thật cơ bản, thay vì bắt đầu từ những phép loại suy hay những sự vật hiện có. Bạn phải tự hỏi bản thân, tại sao điều này lại như thế, bản chất của nó là gì.’ nó, các nguyên tắc cơ bản của nó là gì và sau đó bạn có thể tạo nó từ đầu.”
- Jack Ma, người sáng lập Alibaba, cũng là một nhân vật tiêu biểu cho tư duy nguyên tắc đầu tiên. Ông đã thể hiện tư duy nguyên tắc đầu tiên của mình trong các lĩnh vực tạo ra thương mại điện tử, tài chính Internet và điện toán đám mây. Ông từng nói: “Tôi nghĩ tư duy nguyên tắc đầu tiên là một cách tư duy rất quan trọng. Nó bắt đầu từ nhu cầu của người dùng, chứ không phải từ đối thủ cạnh tranh hay tình hình hiện tại của thị trường. Bạn phải tự hỏi mình, người dùng cần gì nhất? , điều gì người dùng quan tâm nhất, điều gì người dùng đau khổ nhất và sau đó bạn có thể tạo lại từ đầu ”.
Khả năng cải thiện nghịch cảnh
Khả năng cải thiện nghịch cảnh là một khái niệm do Nassim Taleb đề xuất, đề cập đến khả năng hưởng lợi từ sự không chắc chắn và hỗn loạn, trái ngược với tính mong manh, đề cập đến khả năng hưởng lợi từ sự không chắc chắn và các khả năng bị tổn hại bởi sự hỗn loạn. Lợi ích của khả năng cải thiện nghịch cảnh là nó có thể giúp chúng ta biến khủng hoảng thành cơ hội, áp lực thành động lực và thách thức thành tăng trưởng, để chúng ta có thể thích ứng và tối ưu hóa môi trường tốt hơn. Khả năng cải thiện nghịch cảnh cũng có thể giúp chúng ta tránh được một số hiểu lầm thường gặp trong suy nghĩ, chẳng hạn như quá tự tin, bướng bỉnh, suy nghĩ quán tính, v.v., khiến suy nghĩ của chúng ta cởi mở và linh hoạt hơn.
Có rất nhiều ví dụ về khả năng cải thiện nghịch cảnh, chẳng hạn như:
- Hệ thống miễn dịch của cơ thể con người là một hệ thống chống lại sự mỏng manh. Nó có thể tăng cường sức đề kháng của chính mình thông qua việc tiếp xúc với virus và vi khuẩn, từ đó bảo vệ sức khỏe của cơ thể tốt hơn. Nếu chúng ta khử trùng và cách ly quá mức sẽ làm suy yếu chức năng của hệ thống miễn dịch và khiến cơ thể trở nên mỏng manh, dễ tổn thương hơn.
- Doanh nhân Internet là nhóm người có tính mong manh, có thể học hỏi và cải thiện bằng cách không ngừng cố gắng nhưng không thể tìm ra nhu cầu và cơ hội thị trường nhanh hơn. Nếu họ sợ thất bại, bị chỉ trích và chỉ đi theo những mô hình, quy tắc cũ, họ sẽ mất đi sự đổi mới và lợi thế cạnh tranh, khiến công ty trở nên mong manh và lạc hậu hơn.
Hệ thông suy nghĩ
Tư duy hệ thống là lối suy nghĩ lấy hệ thống làm đối tượng, tổng thể làm quan điểm, các mối quan hệ làm trọng tâm và động lực làm đặc điểm. Tư duy hệ thống tin rằng bất kỳ hệ thống nào cũng bao gồm nhiều yếu tố tương tác và mối quan hệ giữa các yếu tố này quyết định hành vi và hiệu suất của hệ thống. Mục đích của tư duy hệ thống là tìm ra các quy tắc và khuôn mẫu của hệ thống bằng cách phân tích cấu trúc và chức năng của hệ thống, để hiểu rõ hơn và cải thiện hệ thống.
Lợi ích của tư duy hệ thống là nó có thể giúp chúng ta nhìn thấy bức tranh toàn cảnh và bản chất của sự việc thay vì bị giới hạn ở vẻ bề ngoài và chi tiết, để chúng ta có thể giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định hiệu quả hơn. Tư duy có hệ thống còn có thể giúp chúng ta tránh được một số hiểu lầm về tư duy thông thường như đơn giản hóa, lỗi quy kết, hành vi thiển cận, v.v., đồng thời làm cho suy nghĩ của chúng ta sâu sắc và lâu dài hơn.
Có rất nhiều ví dụ về tư duy hệ thống, chẳng hạn như:
- Một ví dụ nổi tiếng về tư duy hệ thống là câu chuyện “Sói và Dê”, trong đó mô tả một người nông dân muốn vận chuyển một con sói, một con cừu và một bó cỏ từ bờ sông này sang bờ sông khác, nhưng chiếc thuyền của anh ta lại làm được. Mang một vật thì không thể để sói ăn cừu, cừu ăn cỏ. Giải pháp cho vấn đề này là sử dụng tư duy hệ thống để coi người nông dân, chó sói, cừu và cỏ là một hệ thống, phân tích mối quan hệ và ảnh hưởng giữa chúng, đồng thời tìm ra trình tự và các bước khả thi.
- Một ví dụ hiện đại về tư duy hệ thống là vấn đề “biến đổi khí hậu”, trong đó mô tả tác động của các hoạt động của con người đến khí hậu và hệ sinh thái trái đất, đồng thời phản hồi những tác động này đến xã hội loài người và nền kinh tế. Giải pháp cho vấn đề này là sử dụng tư duy hệ thống để xem con người, khí hậu và hệ sinh thái như một hệ thống, phân tích mối quan hệ và chu kỳ giữa chúng, đồng thời tìm ra giải pháp và chiến lược bền vững.
Phần kết luận
Để tóm tắt những điểm chính trong trí tuệ phổ quát của Munger:
- Trí tuệ phổ quát của Munger là một phương pháp tư duy sử dụng các khái niệm và nguyên tắc cơ bản từ các ngành khác nhau để phân tích và giải quyết vấn đề. Nó còn được gọi là “phương thức tư duy đa dạng” hay “phương thức tư duy liên ngành”.
- Các phương thức tư duy thường được Munger sử dụng bao gồm tư duy ngược, nguyên tắc đầu tiên, khả năng cải thiện nghịch cảnh, tư duy hệ thống, v.v. Chúng có thể giúp chúng ta phá vỡ quán tính của tư duy, khám phá những quan điểm và khả năng mới, đồng thời tìm ra giải pháp tốt hơn.
- Trí tuệ phổ quát của Munger không chỉ áp dụng trong lĩnh vực đầu tư và kinh doanh mà còn trong các lĩnh vực cuộc sống và học tập. Nó có thể giúp chúng ta nâng cao khả năng nhận thức và khả năng sáng tạo, đồng thời khiến tư duy của chúng ta trở nên toàn diện và sâu sắc hơn.
Trên đây là phần giới thiệu về các phương thức tư duy thường được Munger sử dụng. Tất nhiên, các phương thức tư duy này không hoàn toàn độc lập và loại trừ lẫn nhau mà bổ sung và kết hợp với nhau. Munger từng nói: ‘Bạn phải biết đủ những điều quan trọng để có một mô hình tư duy hợp lý. Bạn phải kết hợp các mô hình tư duy này để có một mô hình tư duy phức hợp. Bạn phải kết hợp các mô hình tư duy phức hợp này. Chỉ bằng cách áp dụng nó vào các vấn đề thực tế, chúng ta mới có thể có một giải pháp hiệu quả.’ mô hình tư duy “Vì vậy, chúng ta cần tiếp tục học hỏi và rèn luyện để nắm vững và áp dụng trí tuệ phổ quát của Munger, từ đó nâng cao trình độ tư duy và khả năng giải quyết vấn đề.
Tôi hy vọng bài viết này có thể truyền cảm hứng và giúp ích cho bạn. Nếu bạn muốn biết thêm về trí tuệ phổ quát của Munger, bạn có thể đọc cuốn sách ‘Nhật ký của Charlie tội nghiệp’ hoặc xem bài phát biểu Tâm lý học ‘Đánh giá sai lầm của con người’ của ông, tôi tin rằng bạn sẽ đạt được nhiều lợi ích hơn và những hiểu biết sâu sắc. Cảm ơn bạn đã đọc và chúc một ngày tốt lành!
Kiểm tra tâm lý trực tuyến miễn phí
Kiểm tra mô hình tư duy
Địa chỉ kiểm tra: www.psyctest.cn/t/PqxDqzdv/
Liên kết đến bài viết này: https://m.psyctest.cn/article/egdQwk5b/
Nếu bài viết gốc được in lại, vui lòng ghi rõ tác giả và nguồn ở dạng link này.
